Og’irlik kuchi — bu Yer tomonidan jismlarga pastga qarab tortish kuchidir. Bu kuch har bir jismga uning massasi va Yerning tortishish tezlanishiga bog’liq tarzda ta’sir qiladi. Oddiy qilib aytganda, og’irlik kuchi bizni Yerdan uchib ketishimizga yo’l qo’ymaydi.
Manba: goaravetisyan.ru
Og’irlik kuchining asosiy tushunchasi
Og’irlik kuchi — bu gravitatsion kuch bo‘lib, u Nyutonning tortishish qonuniga asoslanadi. Har qanday ikki jism bir-birini o‘z massasi bilan tortadi, lekin Yer juda katta massa ega bo‘lganligi sababli uning tortish kuchi sezilarli bo‘ladi.
Formulasi:
F = m*g
Bu yerda:
- F— og’irlik kuchi (Nyutonlarda, N)
- m— jismning massasi (kilogrammda, kg)
- g— erkin tushish tezlanishi, o‘rtacha 9.8 m/s
Masalan, agar jismning massasi 10 kg bo‘lsa, u holda og‘irlik kuchi:
F = 10 x 9.8 = 98N
Og’irlik kuchi va massa farqi
Ko‘pchilik og‘irlik va massa tushunchalarini adashtiradi. Massa — bu jismdagi moddaning miqdori va u o‘zgarmasdir. Og‘irlik esa tortish kuchi bo‘lib, u joylashuvga bog‘liq. Masalan, Oyda og‘irlik Yerga nisbatan kamroq bo‘ladi, chunki Oyda tortishish tezlanishi kichikroq.
Og‘irlik kuchining yo‘nalishi
Og‘irlik kuchi har doim Yer markaziga yo‘nalgan bo‘ladi. Bu sababli biz «pastga» deb bilgan yo‘nalish Yer markaziga to‘g‘ri keladi.
Gravitatsiya va og’irlik kuchining o’zaro bog’liqligi
Og‘irlik kuchi — bu gravitatsiyaning bevosita natijasidir. Gravitatsion kuch har bir jismlarning massasi va ular orasidagi masofaga bog‘liq:
F = G * (m₁ * m₂) / r²
Bu yerda:
- F — gravitatsion doimiy (6.674×10⁻¹¹ N·m²/kg²)
- m₁ va m₂ — jismlarning massalari
- r — ular orasidagi masofa
Yer sirtida bu kuchni hisoblash uchun soddalashtirilgan formula F = m*g ishlatiladi.
Amaliy misollar
- 50 kg massali odamning og‘irligi F = 50 x 9.8 = 490N
- 2 kg lik kitob stol ustida yotganda, unga Yer tomonidan 19.6 N kuch bilan ta’sir etiladi
Og‘irlik kuchi tabiatning muhim qonunlaridan biri bo‘lib, u bizning Yerda yurishimiz, narsalarni ushlab qolishimiz va muvozanatda bo‘lishimizga sabab bo‘ladi. U oddiy, ammo fundamental fizik tushuncha sifatida o‘rganiladi.
Bu kuchsiz biz hozirgi hayot tarzimizni tasavvur qila olmaymiz.
FANRESURS.UZ – bu nafaqat ma’lumotlar ombori, balki yosh avlodning bilimga chanqoqligini qondiradigan, ilm yo‘lida yo‘lboshchi bo‘ladigan zamonaviy platformadir. Sayt orqali har kim o‘zini qiziqtirgan fan bo‘yicha kerakli ma’lumotni topa oladi, yangi bilimlarni o‘zlashtiradi va o‘z salohiyatini rivojlantiradi.